ഇന്ത്യ ഡിജിറ്റലാകുകയാണ്. സാമ്പത്തിക ഇടപാടുകള്‍ യുപിഐ വന്നതോടെ ക്യാഷ്ലെസ്സ് ആകാന്‍ തുടങ്ങിയിരുന്നു. എങ്കിലും കറന്‍സികള്‍ ഉപയോഗം കുറവല്ല, പലപ്പോഴും കറന്‍സി ഉപയോഗിക്കുമ്പോള്‍ കേടായ നോട്ടുകള്‍ ലഭിച്ചാല്‍ അല്ലെങ്കില്‍ കയ്യിലുള്ളവ ഏതെങ്കിലും രീതിയില്‍ ഉപയോഗിക്കാന്‍ കഴിയാത്ത വിധമായാല്‍ എന്തുചെയ്യും? ആര്‍ബിഐ മാര്‍ഗ്ഗനിര്‍ദ്ദേശ പ്രകാരം ബാങ്കുകള്‍ക്ക് കേടായ കറന്‍സി നോട്ടുകള്‍ മാറ്റാം. ഒരു ബാങ്കുകള്‍ക്കും അത് നിരസിക്കാനുള്ള ഓപ്ഷന്‍ ഇല്ല.
കീറിയതോ ഒട്ടിച്ചതോ മറ്റെന്തെങ്കിലും മാറ്റം വരുത്തിയതോ ഇനി ഉപയോഗിക്കാനാകാത്തതോ ആയ നോട്ടുകള്‍ മാറ്റുന്നതിനുള്ള മാര്‍ഗ്ഗനിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ ആര്‍ബിഐ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഫോമുകള്‍ പൂരിപ്പിക്കാതെ തന്നെ ഈ ഇടപാടുകള്‍ പൊതുമേഖലാ ബാങ്ക് ശാഖയിലോ സ്വകാര്യമേഖലാ ബാങ്കിന്റെ കറന്‍സി ചെസ്റ്റ് ശാഖയിലോ ആര്‍ബിഐ ഇഷ്യൂ ഓഫീസിലോ നടത്താം. കേടായ നോട്ടുകള്‍ മാറ്റുന്നതിനുള്ള സേവനവും പൊതുജനങ്ങളുടെ സൗകര്യാര്‍ത്ഥം ടിഎല്‍ആര്‍ (ട്രിപ്പിള്‍ ലോക്ക് റിസപ്റ്റാക്കിള്‍) കവറുകള്‍ വഴി നല്‍കുന്നുണ്ട്.
ആര്‍ബിഐയുടെ നിയന്ത്രണമനുസരിച്ച് ഏത് ബാങ്കിലും പോയി ഈ നോട്ടുകള്‍ മാറ്റിയെടുക്കാം. റിസര്‍വ് ബാങ്ക് പറയുന്നതനുസരിച്ച് ഒരു ബാങ്കിനും നോട്ടുകള്‍ മാറാന്‍ കഴിയില്ലെന്ന് പറയാന്‍ അനുവാദമില്ല. സെന്‍ട്രല്‍ ബാങ്കിന്റെ നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ അനുസരിച്ച്, അത് പാലിക്കാന്‍ വിസമ്മതിച്ചാല്‍ ബാങ്ക് അനന്തരഫലങ്ങള്‍ നേരിടേണ്ടിവരും.
കേടുപാടുകള്‍ സംഭവിച്ച കറന്‍സി നോട്ടുകള്‍ മാറ്റുന്നതിനുള്ള ആര്‍ബിഐ വ്യവസ്ഥകള്‍
താഴെപ്പറയുന്ന ആവശ്യകതകള്‍ക്ക് വിധേയമായി കേടായ നോട്ടുകള്‍ ബാങ്കില്‍ മാറ്റാവുന്നതാണ്:
ഗുണനിലവാരമനുസരിച്ച് നോട്ടിന്റെ മൂല്യം കുറയും.
ഒരു വ്യക്തിക്ക് 5,000 രൂപയില്‍ കൂടുതല്‍ കേടായ 20 നോട്ടുകള്‍ ഉണ്ടെങ്കില്‍ ഇടപാട് ഫീസ് ബാധകമാകും.
ഒരു കൈമാറ്റം നടത്തുന്നതിന് മുമ്പ്, നോട്ടില്‍ സുരക്ഷാ ചിഹ്നങ്ങളുണ്ടോ എന്ന് പരിശോധിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. നോട്ടുകള്‍ മാറാന്‍ ബാങ്ക് വിസമ്മതിച്ചാല്‍ ഓണ്‍ലൈനായി പരാതി നല്‍കാം. ആര്‍ബിഐ ബാങ്ക് ജീവനക്കാര്‍ക്ക് എതിരെ നടപടി എടുക്കും . 1000 രൂപ വരെയുള്ള നാശനഷ്ടങ്ങള്‍ക്ക് ബാങ്ക് നഷ്ടപരിഹാരം നല്‍കാം